فولاد آلیاژی SpK یا Special K یکی از فولادهای ابزاری سردکار است.
این فولادهای ابزاری با شماره استاندارهای ۱٫۲۰۸۰ و X2 10Cr12 هم نامگذاری شده است.
همچنین این نوع فولاد به فولادهای آلیاژی پر کربن نیز معروف هستند. میلگرد SpK دارای سختی پذیری بالایی برای سرد شدن با روغن و یا هوا می باشد و پایداری مناسبی در طول عملیات حرارتی دارد.
باید توجه داشت که فولاد آلیاژی SpK در مقابل گرمادهی های سریع و نامنظم حساس می باشد.
برخی از موارد کاربرد فولاد آلیاژی Spk:
ساخت تیغه های برش، ابزارهای خان کشی، قالب های پانج و پولک زنی و ابزارهایی که با آن ها عمل شکل دهی سرد صورت می گیرد.
همچنین این فولاد در تهیه غلتک های شکل دهی و سایزبندی خط تولید پروفیل، قالب های کشش سرد و گرم و کشش عمیق و خم کاری، دستگاه های نورد سرد و قالب های شکل دهی سرامیک و پودر استفاده می شود.
فولاد آلیاژی Spk را به عنوان یک فولاد دارای سختی بالا می شناسند و به علت داشتن کرم (Cr) بالا، مقاومت به سایش قابل قبولی دارد. عملیات حرارتی فولاد Spk معمولا در دمای ۹۳۰ درجه سانتی گراد جهت سختکاری (فرگوته) انجام می شود.
با ایجاد اختلاف اندک در عناصر پایه فولاد و اضافه کردن عناصری نظیر وانادیوم و تنگستن به آن، فولادهای Spk R و Spk NL تولید می شوند که هر کدام علاوه بر سختی و مقاومت به سایش بالا، ویژگی های به خصوصی دارند.
فولاد آلیاژی Spk R با شماره استاندارد ۱٫۲۴۳۶ و فولاد Spk NL با شماره استاندارد ۱٫۲۳۷۹ نامگذاری شده اند.
در طبقه بندی فولاد های سردکار علاوه بر فولادهای Special K می توان به فولاد کاربردی دیگری با نام فولاد آموتیت اشاره کرد. فولاد آموتیت (Amutit s) به شماره استاندارد ۱٫۲۵۱۰ و با داشتن عناصر وانادیوم و تنگستن، علاوه بر خواص یاد شده در فولاد Spk ویژگی های منحصر به فردی دارد. فولاد آموتیت Amutit را به عنوان فولادی برنده و مقاوم به سایش می شناسند.
کاربردها
قطعات طول بلند در ماشین آلات و وسایل نقلیه که نیاز به استحکام بالا مقاومت کششی بالا انعطاف پذیری خوب مقاومت بالا در برابر شکست دارند از این نوع فولاد ساخته می‌شوند مانند میل لنگ‌ها، محورهای غیر هم مرکز، اجزاء و قطعات دندانه دار، شافت‌های مربوط به صنایع سیمان، شاسی اتومبیل، صفحه دیسک.